Od przeszło pięćdziesięciu lat czarne skrzynki są nieocenionym źródłem informacji w badaniu przyczyn oraz powodów katastrof lotniczych. Od 1994 roku takie rejestratory zaczęto montować także w samochodach. Pierwszymi z nich były amerykańskie marki, takie jak Buick, Cadillac, Chevrolet i Pontiac.

Po co nam w samochodzie czarna skrzynka?

Samochodowa czarna skrzynka, nazywana systemem ADR (Accident Data Recorder), ma za zadanie rejestrować określone parametry pojazdu, które mogą być przydatne w trakcie dochodzenia przyczyn ewentualnego wypadku. Odczyt danych zawartych w pamięci sterowników pozwala na niezwykle dokładną analizę przebiegu zdarzenia oraz określenie zachowań kierującego danym pojazdem. Pozyskana z tego źródła wiedza pozwala na odtworzenie przebiegu tych zdarzeń, które nie pozostawiają typowych śladów. Od kilkunastu lat na rynku motoryzacyjnym dostępne są takie właśnie urządzenia.

Budowa ADR

Przypominają niewielkie pudełka wykonane z bardzo wytrzymałych materiałów (tytan i stal nierdzewna), wewnątrz których znajdują się karty SD. Wykorzystują bardzo nowoczesne i skomplikowane rozwiązania, a każdy element obowiązkowo musi być poddany testom gwarantującym zebranie danych możliwych do odczytania. Podczas takich testów czarna skrzynka jest ostrzeliwana przeciwlotniczymi pociskami oraz wystawiana na działanie skrajnych temperatur i ciśnienia, a także słonej wody. Można je podzielić na dwie grupy, a mianowicie urządzenia, które są fabrycznym wyposażeniem pojazdu oraz oferowane przez niezależnych producentów jako wyposażenie dodatkowe auta. Najbardziej znanymi producentami czarnych skrzynek są: Kienzle Argo, IST (Instrumented Sensor Technology), IWI (Independent Witness), Eaton, Vetronix (SDM GM), Vericom, Delphi, Veridian, Digitax oraz SIS (Safety Intelligence Systems).

Jakie dane są gromadzone?

System ADR może zapisywać wszystkie dane, które mogą być w przyszłości kluczowe  przy rekonstruowaniu wszelkich zdarzeń na drodze. Są to takie informacje jak:

• prędkość pojazdu, jego przyśpieszenie, kierunek jazdy samochodu, a także styl jazdy danego kierowcy;
• informacje o używaniu hamulca, jak również o sile wywieranej na pedał, czy o aktywowaniu hamowania awaryjnego;
• obroty silnika, informacje o użyciu pedału gazu;
• dane o siłach działających na auto w momencie zderzenia, kolejności wystąpienia zdarzeń (często wykorzystywane przez policję podczas kolizji drogowych);
• informacje o pasach bezpieczeństwa oraz aktywowaniu poduszek powietrznych.

Jak działa czarna skrzynka?

Czarna skrzynka najczęściej instalowana jest pod maską samochodu. Gdy pojazd jest uruchomiony, urządzenie stale zapisuje dane, nadpisując wcześniejsze informacje nowymi. Dzieje się tak aż do momentu potencjalnego wypadku. System zaprojektowany jest w taki sposób, aby zapisywał dane z kilku sekund przed wypadkiem, w trakcie oraz po wypadku. Daje to jasny obraz sytuacji nawet do 2 minut. Wszystkie informacje przechowywane są w nieulotnej pamięci komputerowej EEPROM (Electrically Erasable Programmable Read-Only Memory). Proces zapisu, kasowania oraz nadpisywania danych przeprowadzony może być tylko wtedy, gdy urządzenie ADR podłączone jest do zasilania. Oznacza to, że jest możliwość, iż dane nie zostaną zapisane w sytuacji, jeśli w trakcie wypadku dojdzie do awarii instalacji elektrycznej.

Zalety ADR

W najbliższej przyszłości należy spodziewać się coraz powszechniejszego stosowania czarnych skrzynek. Związane jest to przede wszystkim z zaletami tych urządzeń, a także niskim kosztem instalacji. Najważniejszą zaletą jest niewątpliwie wzbogacenie wiedzy ekspertów zajmujących się rekonstrukcją wypadków oraz konstruktorów pojazdów o przebiegu faktycznych zdarzeń. Prowadzi to do bardziej wiarygodnych opinii powypadkowych przygotowywanych przez biegłych. Natomiast producenci wykorzystują dane do ciągłego poprawiania swoich produktów w kierunku zwiększenia bezpieczeństwa. 

Technologia ADR to niewątpliwie bardzo duża szansa na zwiększenie poziomu bezpieczeństwa na drogach. Co prawda nie jest to jeszcze element obowiązkowego wyposażenia wszystkich pojazdów, jednakże w niedługiej przyszłości może się to zmienić.